Inhoudsopgave
- Wanneer je last hebt van vermoeidheid
- Hoe werkt de energieschakel?
- Waarom mis je energie en ben je vermoeid?
- Hoe zet je je energieschakel aan, zodat je energie krijgt?
- Coaching en advies gezondheid nodig?
* Deze blog is geschreven met de nieuwste wetenschappelijke inzichten, kennis van vooraanstaande experts in hun werkgebied en mijn eigen praktijkervaring.
Wanneer je last hebt van vermoeidheid
Veel mensen hebben tegenwoordig last van vermoeidheid of futloosheid. Ze zijn daardoor niet meer de beste versie van zichzelf en kunnen niet datgene doen wat ze eigenlijk zouden willen doen. Als je moe bent is het ook moeilijker om volop te genieten van het leven. Sommige mensen zijn chronisch vermoeid, maar ondanks uitgebreid medisch onderzoek kan geen onderliggende medische diagnose gesteld worden. Dat kan behoorlijk frustrerend zijn. Dat er geen onderliggende medische oorzaak of aandoening gediagnosticeerd kan worden, wil niet zeggen dat het lichaam niet uit balans is. Wanneer je vermoeid bent, betekent het dat het energiepeil in het lichaam laag is. Hoewel er uiteenlopende oorzaken van vermoeidheid kunnen zijn, is de kans is groot dat in je lichaam je energieschakel uitstaat. Hoe kom je af van je vermoeidheid en krijg je meer energie? Dat doe je door je energieschakel aan te zetten. Lees in deze blog hoe je dat doet. Of je nu veel of in lichte mate last hebt van vermoeidheid.
Hoe werkt de energieschakel?
Energie wordt geproduceerd in de cel. Zo leveren spiercellen energie om te kunnen aanspannen waardoor we kunnen bewegen. Hersencellen moeten daarentegen energie produceren, zodat we in staat zijn te waarnemen, te denken en emoties te ervaren. In de cel zitten talrijke gespecialiseerde energiefabrieken (mitochondria) die energie kunnen produceren uit vetten en glucose. Maar om vetten en glucose (deels afkomstig van koolhydraten) te kunnen omzetten in energie, moet het stofje AMP-kinase (AMPK) in de cel geactiveerd worden. AMPK is de cruciale energieschakel in de cel.
AMPK is bijzonder, omdat het ook de aanwezige hoeveelheid energie in de cel waarneemt. In de cel wordt energie in de vorm van ATP (adenosinetrifosfaat) aangemaakt en eventueel opgeslagen voor later gebruik. Wanneer de cel energie verbruikt, bijvoorbeeld in de hersencel door urenlange concentratie of dagenlang piekeren, dan daalt de concentratie ATP. Een daling in de hoeveelheid ATP wordt geregistreerd door AMPK dat vervolgens allerlei processen in gang zet om de mitochondria op volle toeren te laten draaien voor een verhoogde energieproductie.
De schildklierhormonen T4 en T3 hebben ook een activerend effect op AMPK, onder andere om energie te produceren om onze lichaamstemperatuur op niveau te houden. Om voldoende T3 te hebben, moet T4 alleen eerst omgezet worden naar T3. De omzetting gaat dankzij een gespecialiseerd enzym. Het is dus van belang dat er voldoende T4 geproduceerd wordt door de schilklier, maar ook dat de omzetting naar T3 vlekkeloos verloopt voor voldoende activering van AMPK.
Waarom mis je energie en ben je vermoeid?
De oorzaken van vermoeidheid kunnen zeer uiteenlopend zijn. Een ding is zeker, we hebben tegenwoordig een druk leven waarin we continu geestelijk actief zijn. Dit kost veel energie. Wanneer onvoldoende energie geproduceerd wordt om aan al die activiteit te kunnen voldoen, dan treedt vermoeidheid op.
Helaas staat bij veel mensen met vermoeidheid en energieproblemen de energieschakel uit. AMPK wordt dan niet goed geactiveerd en in de cel kan daardoor onvoldoende energie in de vorm van ATP geproduceerd worden. In onderstaande figuur zie je een aantal oorzaken waardoor AMPK niet goed geactiveerd wordt.
In de figuur zie je allereerst dat te veel zitten (inactiviteit) in het dagelijkse leven leidt tot het uit zetten van AMPK. Daarnaast zetten een hoge dagelijkse maaltijdfrequentie en hoge inname van koolhydraten de energieschakel uit. Koolhydraten geven weliswaar op de korte termijn energie, maar op de langere termijn put een hoge inname (van met name bewerkte koolhydraten) je uit en leidt het tot allerlei schadelijke gezondheidseffecten. Dit wordt versterkt door een hoge insulinespiegel bij insulineresistentie van de cel. De cel reageert niet meer goed op insuline om glucose op te nemen. Stress, een verhoogde buikvetmassa en een verstoorde slaap zijn tevens een rem op de energieschakel. Als laatste zie je dat blokkade van de omzetting van het schildklierhormoon T4 naar T3 leidt tot het inactief maken van AMPK. Deze blokkade ontstaat onder andere door stress, onvoldoende selenium in het lichaam en toxiciteit vanuit de omgeving. De genoemde factoren die de energieschakel uitzetten, beïnvloeden elkaar ook waardoor de ene factor het negatieve effect van de andere factor kan versterken.
Hoewel dit niet de enige redenen zijn waardoor de energieschakel uit staat, zijn het wel veel voorkomende redenen. Zolang deze oorzaken niet weggenomen worden, zal vermoeidheid de boventoon voeren.
Hoe zet je je energieschakel aan en krijg je energie?
Om je energieschakel weer aan te zetten zal je allereerst waar mogelijk de oorzaken die de energieschakel uit zetten, moeten proberen weg te nemen. Maar je kunt ook bewust proberen om AMPK te activeren. In onderstaande figuur zie je welke factoren de energieschakel juist aan zetten.
Een belangrijke eerste stap is letterlijk in beweging komen. Je dagelijkse zittijd verminderen zal al een enorme boost geven aan het activeren van AMPK. Dagelijks aan lichte tot matig intensieve beweging doen, zal het AMPK verder activeren. Je hoeft dus echt niet fanatiek te sporten. Dat zal je juist uitputten wanneer je oververmoeid bent. Als je naast een actief beweegpatroon ervoor zorgt dat je voldoende natuurlijke vetten en voedingsvezels binnenkrijgt en met mate koolhydraten nuttigt, dan geef je de mitochondria in de cellen hét signaal om meer energie te produceren. Je ondersteunt dit met een goede slaapkwaliteit en een normale schildklierfunctie. De schildklierfunctie wordt voor een groot deel beïnvloed door de darmgezondheid, maar ook door de mate van stress in het brein. Als je voor een goede darmgezondheid en een ontspannen brein kunt zorgen, zal de kans groot zijn dat de schildklier ook goed gaat werken. Regelmatig een periode van minimaal 16 uur niet eten blijkt ook een zeer effectieve en gezonde manier te zijn om je energieniveau te verhogen.
Mensen die met vermoeidheid kampen en in staat zijn om hun energieschakel aan te zetten, zullen snel merken dat ze meer energie krijgen. Energie die ervoor gaat zorgen dat ze weer kunnen genieten van het leven en niet geremd worden om leuke dingen te doen. Wanneer je energieschakel weer aan staat, kun je makkelijker allerlei uitdagingen in het leven aan. Je zal scherper van geest zijn en je kunt je langer geestelijk en lichamelijk inspannen.
Coaching en advies gezondheid nodig?
Lukt het jezelf niet om van je vermoeidheid af te komen? Als je ondersteuning wilt in het creëren van een energieker leven, dan help ik uiteraard ook jou hiermee door coaching en advies in gezondheid.
